رشته مدیریت استراتژیک و سیاستگذاری بازرگانی

واژه مدیریت استراتژیک امروزه متداول ترین واژه ای است که برای نامگذاری زمینه ای از علوم کسب وکار که در سطح کلان سازمان ها را مورد مطالعه قرار می دهد به کار می رود. تاریخچه به وجود آمدن رشته ای تحت عنوان مدیریت استراتژیک چندان طولانی نیست و به نیمه دوم قرن بیستم می رسد. گویا طراحان دوره های تحصیلی دانشگاهی در آمریکا تصمیم می گیرند درس جدیدی برای دانشجویان دوره کارشناسی مدیریت بازرگانی طراحی کنند که دربرگیرنده و جامع دروس اصلی باشد که آن ها طی دوره خوانده اند و مطالبی در آن طرح شود که به دانشجویان و مدیران آینده در زمینه تصمیم گیری های کلان و مدیریتی یاری رساند. به این ترتیب درس سیاستگذاری بازرگانی در برنامه درسی دانشکده های بازرگانی جای گرفت و به مرور خود به رشته ای مستقل در سطح کارشناسی ارشد و دکترای عمومی و تخصصی مدیریت و بازرگانی تبدیل شد. همان طور که اشاره شد عنوانی که در ابتدا برای این زمینه دانشی درنظر گرفته شده بود «سیاستگذاری بازرگانی/سیاست کسب وکار» بود و به مرور از عناوین دیگری مانند «استراتژی بازرگانی/کسب وکار»، «استراتژی و سیاست کسب وکار» و … استفاده شد؛ درنهایت اما اصطلاح «مدیریت استراتژیک» بیش از بقیه مورد توجه قرار گرفت و باب شد. در ایران نیز از قدیم باتوجه به ترجمه لغت Business به بازرگانی و استفاده از معادل هایی مانند دانشکده بازرگانی دربرابر Business School، عنوان Business Policy/Strategy به سیاستگذاری بازرگانی ترجمه شد؛ از واژه سیاست نیز برای ترجمه Policy استفاده نشد چراکه ممکن بود با Politics  یا همان سیاست مدن که به فارسی «سیاست» ترجمه شده است اشتباه گرفته شود. گویا وزارت علوم هم مجوز تأسیس رشته با عنوان مدیریت استراتژیک را به دانشگاه ها نمی دهد و انحصار آن برای مؤسسات و دانشگاه های نظامی نگه داشته شده است. به هرحال در کشور ایران اکنون و تا زمانی که این امکان فراهم آید که عنوان مدیریت استراتژیک به طور رسمی برای رشته به کار گرفته شود هم چنان از عنوان مدیریت سیاستگذاری بازرگانی استفاده می شود که هرچند عنوان زیبا و کمابیش مناسبی ست اما به نظر می رسد به دلایلی ضروری ست در آن تجدیدنظر شود. یکی از دلایل لزوم این تجدیدنظر عمومیت یافتن کاربرد واژه بازرگانی، به خصوص طی یک دهه اخیر، به عنوان معادل فارسی واژگان Trade و Commerce  است. وقتی در زبان فارسی از مدیریت سیاستگذاری بازرگانی نام برده می شود تأکید اصلی آن که در زبان انگلیسی بر مفهوم Business است نادیده گرفته می شود و تنها وجهی از آن که ناظر به کسب وکار در صحنه بین الملل (International Business/Global Strategy) است به ذهن متبادر می شود. به نظر می رسد درحال حاضر ترجمه واژه Business به کسب وکار مناسب تر باشد تا ترجمه آن به بازرگانی. درمجموع پیشنهاد می شود برای پشت سرگذاشتن محدودیت های نامگذاری و نیز معادل یابی امروزی تر، از عنوان «استراتژی و سیاستگذاری کسب وکار» (معادل Business Policy and Strategy) به جای «مدیریت سیاستگذاری بازرگانی» استفاده شود.